Elektrostymulacja, co to takiego?

Elektroterapię stosuje się głównie w leczeniu objawowym schorzeń neurologicznych oraz układu ruchu. W tego rodzaju terapii wykorzystuje się różne rodzaje prądów – zarówno prąd stały, jak i zmienny o różnych częstotliwościach. Do kluczowych działań elektrostymulacji należy łagodzenie bólu, poprawa ukrwienia tkanek oraz wzmacnianie mięśni.

Mechanizm działania TENS?

TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation – przezskórna stymulacja nerwowa) to metoda elektroterapii, która opiera się na działaniu impulsów elektrycznych o niskiej częstotliwości. Prąd generowany przez elektrostymulator wpływa na nerwy obwodowe odpowiedzialne za odczuwanie temperatury. Nerwy te odpowiadają za przesyłanie sygnału na drodze nerwowej aż do synaps rdzenia kręgowego, który wywołuje dwa efekty:

1. Impuls elektryczny zakłóca przepływ bodźców bólowych do mózgu, dlatego mózg nie otrzymuje prawdziwych danych dotyczących miejsca występowania i nasilenia bólu. Wniosek jest taki, że prąd wpływa korzystnie na struktury nerwowe i uniemożliwia prawidłowe odczuwanie bólu.

2. Elektroterapia ENS wyzwala zwiększoną produkcję naturalnych hormonów beta-endorfin, które mają budowę zbliżoną do morfiny. Ich działanie jest silnie przeciwbólowe i wpływa na poprawę nastroju.

Co to elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa prądami EMS?

Elektroterapia nerwowo-mięśniowa EMS ma dwa główne zastosowania. Wzmacnia i rozbudowuje mięśnie oraz wykazuje działanie relaksujące i pobudza krążenie krwi i limfy. Stymulacja EMS wpływa na nerwy ruchowe, które pobudzają mięśnie do skurczu. Działanie tego typu elektrostymulacji oparte jest o prądy pulsacyjne Faraday’a. Niewątpliwie ogromną zaletą stosowania EMS jest możliwość wybiórczego oddziaływania na wybrane partie mięśni. Pacjent poddany elektrostymulacji odczuwa delikatną i jednocześnie głęboką penetrację prądu, w tkankach podskórnych, nerwach oraz mięśniach.

Dla kogo przeznaczona jest elektrostymulacja TENS?

Elektroterapia prądami TENS/EMS przeznaczona jest dla dzieci i dorosłych z:

• opóźnionym rozwojem mowy;
• nawykowym otwieraniem ust;
• zaburzeniami napięcia mięśniowego;
• zaburzeniami stawów skroniowo-żuchwowych (bruksizm, adhezja, czynniki psychiczne: ogryzanie paznokci, nagryzanie obcych przedmiotów);
• zaburzeniami dyslalicznymi;
• wysiękowym zapaleniem uszu (zaburzenia pracy trąbki słuchowej);
• niedosłuchem;
• problemami z połykaniem pokarmów;
• krztuszeniem podczas jedzenia i picia;
• autyzmem niskofunkcjonującym;
• korekcji mowy nosowej oraz po usunięciu 3 migdałka;
• rehabilitacji chorych z afazją;
• udarem w rozległych obszarach korowych;
• urazami czaszkowo-mózgowymi;
• porażeniem nerwu twarzowego;
• porażeniem mózgowym;
• rozszczepem podniebienia i krtani oraz w wielu innych przypadkach;
• migreną, bólami głowy;
• dotkniętych parestezjami (uczucie mrowienia, drętwienia);
• ostrym bólem stawów, dłoni i stóp;
• przewlekłym bólem stawów, dłoni i stóp;
• cierpiących na rwę kulszową i barkową;
• bólami fantomowymi;
• bólami szyjnego piersiowego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa;
• reumatyzmem, artretyzmem;
• problemami w zakresie ostrości widzenia;
• słabą motoryką kończyn górnych i dolnych;
• zaburzeniami oddychania;
• chorobami górnych dróg oddechowych;
• chorobami na tle nerwowym;

Warto wspomnieć o stymulacji prof. Han’a, która polega na połączeniu niskiej i wysokiej częstotliwości. Łączy metodę bramki bólowej i wytwarzania endorfin, dlatego przynosi bardzo dobre efekty w walce z bólem.

Czy elektrostymulacja TENS/EMS jest bezpieczna?

Tak. Pacjenci odczuwają wyłącznie lekkie mrowienie na skórze bądź wibracje mięśni wokół elektrod. Impulsy TENS posiadają niskie natężenie i stymulują jedynie nerwy czuciowe na powierzchni skóry.

Jak długo trwa zabieg elektrostymulacji?

Zabieg trwa od 10 do 15 minut (w zależności od wieku i zaburzeń), jest bezbolesny. Najwyższą skuteczność osiąga się poddając serii 10 lub 20 zabiegów, optymalnie 3-4 razy w tygodniu.

Przeciwskazaniami do korzystania z zabiegów elektrostymulacyjnych są:

1. Silna arytmia serca.

2. Epilepsja (wymaga konsultacji z neurologiem).

3. Aktywny nowotwór złośliwy.

4. Stymulacja w okolicy klatki piersiowej u osób z wszczepionym rozrusznikiem serca (elektrostymulacja TENS nie jest przeciwwskazaniem).

5. Nie stymulować mięśni metodą EMS w stanach pooperacyjnych oraz świeżo po urazie. Lekarz prowadzący zdecyduje, kiedy można rozpocząć zabiegi EMS. W tych przypadkach można stosować TENS oraz IFS w celu łagodzenia bólu, stanu zapalnego i obrzęku.

6. Elektrody nie mogą być ułożone tak, by prąd przepływał przez serce, czyli jedna elektroda na klatce piersiowej, a druga na plecach.

7. Nieuregulowane nadciśnienie.

8. Ciąża – nie wolno stymulować brzucha, jednak można stosować TENS przeciwbólowo np. na stawy i plecy. W trakcie porodu naturalnego zaleca się łagodzenie bólu z użyciem elektrostymulatora TENS.

9. Zaawansowane zaburzenia naczyń w miejscu zabiegowym (żylaki nóg, hemoroidy).

10. Nie umieszczać elektrod na skórze pokrytej ranami lub innymi zmianami. Elektrody można stosować wokół rany.

11. Implanty metalowe nie są przeciwwskazaniem do elektrostymulacji. Nie należy układać elektrod tak, by prąd przepływał bezpośrednio przez implant.

12. Nie stosować na mokre ciało. Jedynie podkłady pod elektrodami mogą być wilgotne, jeśli zachodzi taka potrzeba.

13. Nie używać w czasie gorączki.

• • •

Autor tekstu:
Katarzyna Wałowska

Bibliografia:
1. Poradnik elektrostymulacji ecostim®
2. Regner A., 2019, Wybrane techniki manualne wspomagające terapię ustno-twarzową, wyd. Conlinuo
3. http://elektrostymulacja.org/